91 miljoen Belgische frank of zo’n 2,2 miljoen euro. Dat bedrag investeerde het Vlaamse Gewest in 1998 in het meer dan honderd hectare grote natuurgebied, inclusief de toen vervallen gebouwen van de Abdijsite in Kuringen. Twintig jaar later is het gebied verrezen uit haar puin. Klaar zijn ze in Kuringen nog niet, maar wat er vandaag al te beleven valt, daar konden pionier Wim Van Lishout en zijn gevolg destijds alleen maar van dromen. In de foto-expo ‘Herkenrode 1998-2018’ zien bezoekers nu welke stappen er gezet zijn om het domein een nieuwe toekomst te geven.
Gesticht op het einde van de twaalfde eeuw groeide de abdij van Herkenrode uit tot een van de grootste en rijkste Cisterciënzerinnenabdijen in heel Europa. De Franse revolutie betekende echter een zwarte passage in de rijke geschiedenis van de abdij. Die werd met al haar bezittingen verkocht aan de meestbiedenden. Zo geraakten heel wat gebouwen ingevuld met industriële- en landbouwactiviteiten. Daarnaast geraakten ze op die manier flink in verval. In de laatste decennia van de vorige eeuw groeide echter het besef van het belang van deze plek en dat het vijf voor twaalf was als men de site nog wou redden.
“Op 12 mei 1998, twintig jaar geleden, kocht de afdeling natuur van het Vlaamse Gewest iets meer dan 100 hectare natuurgebied, inclusief enkele vervallen gebouwen van de Abdijsite Herkenrode”, vertelt cultuurschepen en voorzitter van de vzw Herkenrode Karolien Mondelaers (CD&V). “Na jaren van stevig onderhandelen, waarbij de stad Hasselt, de provincie Limburg en het bevoegd kabinet Leefmilieu aan één koord trokken, werd datgene dat door sommigen als onmogelijk beschouwd werd, toch realiteit.”
Redding
De aankoop betekende het begin van de redding voor de hoevegebouwen en de abdij- en Tuiltermolen, de start van het landschapsherstel en de natuurontwikkeling en ook de start van de cultuurtoeristische ontsluiting van het hele gebied. Fietsers en wandelaars werden er koning.
“Vanaf dan ging het heel snel. Meteen na de aankoop in 1998 startte de afdeling natuur met de eerste ingrepen in het kader van het landschapsherstel van het cultuurlandschap. Maar een nog veel grotere uitdaging was de restauratie en herbestemming van de uitgeleefde gebouwen. Die taak kwam terecht bij de Stichting Vlaams Erfgoed, de voorloper van het huidige Herita, waar coördinerend architect Herman Van Meer alles uitwerkte en persoonlijk opvolgde. Hij kreeg daarbij gezelschap van Wim Van Lishout, die door de stad en Stichting Vlaams Erfgoed aangesteld werd als opdrachthouder om het complexe dossier mee in goede banen te leiden. Samen met een groep vrijwilligers nam hij die taak met veel gedrevenheid op zich.”
Sprokkelen
“Er was veel geld nodig om de restauratie te volbrengen. Dat geld werd enerzijds bijeen gesprokkeld door de oprichting van mecenaatsgroepen, maar ook door de subsidies en bijdragen van verschillende organisaties en overheidsgebonden instanties. Dat ging van de stad Hasselt tot Europa”, vertelt Mondelaers. “Een voor een werden de gebouwen gerestaureerd. Ook de VDAB hielp daarbij, zij organiseerden er namelijk opleidingstrajecten met cursisten. Door de invulling van die gebouwen kreeg ook het cultuur-toeristisch hefboomproject stilaan vorm. Een eerste mijlpaal was ongetwijfeld de opening van de Tiendschuur in 2002, waardoor heel wat nieuwe opportuniteiten aangeboord konden worden. Vier jaar later volgde de Kruidentuin en in 2011 was een groot stuk van de restauraties afgerond en opende het Belevingscentrum de deuren. Langzaamaan ontdekken ook de Hasselaar en de toeristen dit pareltje gelegen tussen het Albertkanaal en de Boudewijnsnelweg”, aldus Mondelaers.
Expo
In foto-expo ‘Herkenrode 1998-2018’ zien bezoekers welke stappen er gezet zijn om dit domein een nieuwe toekomst te geven. Dat gebeurt aan de hand van foto’s, zowel binnen in de abdijmolen als buiten op het terrein, en via een tijdlijn. En het werk is nog niet af. Er is nog werk aan het klooster, net als aan de Tuiltermolen, waar de schuur en het molenhuis nog wachten op restauratie.
